Pensjonacik Ogrody Noclegi Częstochowa

Pensjonacik Ogrody znajduje się 6,5 km od Częstochowy w cichej, małej wiosce niedaleko lasu. Dysponujemy pokojami 2, 3 i 4-osobowymi z łazienkami. Dostęp do wireless Wi-Fi jest bezpłatny. W każdym pokoju jest telewizor z Polsat lub TV naziemną. Mamy również w ofercie wynajmu domki drewniane całoroczne (dwa pokoje, łazienka i taras). W zależności od wybranego pokoju znajdują się łóżka pojedyncze lub podwójne. W pokojach jest pościel i ręczniki.
Na domowe śniadania w formie bufetu zapraszamy w dużej jadalni w cenie 23 zł od osoby dorosłej i w cenie 12 zł dla dzieci do lat 6. Obiady można zamówić w formie cateringu z naszej Restauracji Indyjskie Curry w Częstochowie. Niektóre pokoje mają też dostęp do aneksu kuchennego i tam można samemu przyrządzić jedzenie. Pensjonacik Ogrody otoczony jest dużym ogrodem, w którym można pospacerować, urządzić ognisko lub grilla. Mamy również Plac zabaw dla dzieci. Zapraszamy do rezerwacji osoby ceniące spokój i wypoczynek. Cisza nocna obowiązuje od godz. 23:00 do 07:00 rano.

Klasztor Paulinów na Jasnej Górze w Częstochowie

Kaplica Matki Bożej z Obrazem Matki Bożej z Dzieciątkiem Jezus, zwanej także Czarną Madonną, jest najważniejszym celem przybywających na Jasną Górę pielgrzymów. To sprzed ołtarza Matki Bożej wyruszali polscy królowie na wyprawy wojenne, przed nią składali dziękczynne wota. Wota Matce Bożej złożył również Papież Jan Paweł II. Złota róża i przestrzelony podczas zamachu na Ojca Świętego pas umieszczone są obok obrazu Czarnej Madonny. Kaplica Matki Bożej Częstochowskiej składa się z trzech części wznoszonych w różnych okresach. Najstarsza - gotycka stanowi dzisiejsze prezbiterium i ozdobiona jest hebanowo-srebrnym ołtarzem z XVII wieku. Druga - barokowa - przyozdobiona jest wotami, stanowiącymi wyraz wdzięczności Matce Bożej za otrzymane łaski. Trzecia część Kaplicy pochodzi z początku XX wieku.
Bazylika Jasnogórska - Kościół pod wezwaniem św. Krzyża i Wniebowzięcia Matki Bożej - nosi od 1906 roku tytuł Bazyliki. Barokowe wnętrze zdobione bogatą dekoracją sztukatorską i malarską. Sklepienie Bazyliki pokrywa fresk z końca XVII wieku autorstwa Karola Dankwarta. Główny ołtarz przedstawia Wniebowzięcie Matki Bożej. W nawie kościoła znajdują się trzy boczne kaplice: Serca Jezusowego, Świętych Relikwii i kaplica św. Pawia Pierwszego Pustelnika - patriarchy Zakonu Paulinów.

Wieża Jasnogórska jest najwyższym punktem Jasnej Góry i obecnie jedną z najwyższych wież kościelnych w Polsce, ma 106 metrowi 30 centymetrów wysokości. Obecny kształt, uformowany przez coraz węższe, nakładane na siebie kwadratowe piętra, zyskała w 1906 roku.

Na piątą kondygnację, z której można obejrzeć całą okolicę, prowadzi 516 stopni. Nad pierwszą kondygnacją zamontowany został zegar z 36 dzwonami i dzwonkami, które wygrywają melodie pieśni maryjnych. Na narożnikach środkowej kondygnacji ustawiono cztery figury: św. Pawia Pustelnika, św. Floriana, św. Kazimierza i św. Jadwigi. Najwyższą, piątą kondygnację zdobią posągi św. Leona Wielkiego, św. Grzegorza z Nazjanzu, św. Augustyna i św. Ambrożego.

Refektarz - należy do najciekawszych obiektów, stanowiących o bogactwie artystycznym klasztoru jasnogórskiego. Wybudowano go w drugiej połowie XVII wieku. Sufit pokrywa bogata sztukateria i polichromia. Autorem tej urzekającej swą wielkością i bogactwem jadalni klasztornej jest Karol Dankwart. Refektarz służy zakonnikom do spożywania codziennych posiłków, na przestrzeni wieków był miejscem podejmowania przez nich wybitnych osobistości. W1670 roku odbyło się tu przyjęcie weselne po ślubie króla polskiego Michała Korybuta Wiśniowieckiego z Eleonorą Austriacką. W refektarzu, który jest jedną z najpiękniejszych sal reprezentacyjnych klasztoru, paulini goszczą głowy państw, kardynałów i biskupów oraz księży pielgrzymów.

Biblioteka - podzielona jest na dwie części: starą i nową. W starej bibliotece zgromadzono ok. 8 tysięcy starodruków oraz średniowieczne rękopisy iluminowane, w tym unikalne egzemplarze z królewskich zbiorów Jagiellonów. Sklepienie biblioteki zdobią freski z pierwszej połowy XVIII wieku. Księgi przechowywane są w drewnianych futerałach oprawionych w skórę ze złoconymi wytłoczeniami. Ozdobą biblioteki są również wspaniałe szafy biblioteczne i intarsjowane stoły - dzieło paulina, brata Grzegorza Wożniakowica. Ta część biblioteki jasnogórskiej jest dostępna dla zwiedzających tylko za zgodą Ojca Przeora. Nowa biblioteka jest ogólnodostępna i czynna w czwartki w godzinach 9.00 -17.00.

Zakrystia - między Bazyliką i Kaplicą Matki Bożej znajduje się zakrystia, wzniesiona w latach 1653 -1659. Jej sklepienie dekorują freski wykonane pod koniec XVII wieku przez Karola Dankwarta. Ściany boczne zdobią dużych rozmiarów XVII-wieczne obrazy, ukazujące życie pustelników. Szafy zakrystyjne pochodzą z połowy XVII wieku. W głębi zakrystii umieszczono ołtarz z figurą św. Wacława, króla czeskiego i z obrazem Chrystusa ukrzyżowanego. Na szczególną uwagę zasługują lawaterz i kropielnica z marmuru dębnickiego (1740), znajdujące się przy wejściu do zakrystii.

Kaplica Pamięci Narodu - znajduje się w siedemnastowiecznej dzwonnicy, usytuowanej pomiędzy Bazyliką a pomnikiem Ojca Kordeckiego, bohaterskiego obrońcy Jasnej Góry. W Kaplicy Pamięci Narodu znalazły miejsce urny z ziemią zroszoną krwią walczących o wolną Polskę powstańców z 1831 i 1863 r„ żołnierzy I wojny światowej, wojny obronnej przeciw bolszewikom w 1920 r. oraz żołnierzy walczących na frontach II wojny światowej (Westerplatte, Monte Cassino, Tobruk, Narvik. Arnhem. Falaise, Kołobrzeg). Są tu prochy powstańców warszawskich (1944), żołnierzy Armii Krajowej, pomordowanych w hitlerowskich obozach zagłady, więzieniach oraz w stalinowskich łagrach.

Sala Maryjna - na miejscu starego budynku, usytuowanego po prawej stronie bram wejściowych do Sanktuarium i służącego za mieszkanie dla pracowników, zbudowano po 1920 r. spowiednicę. W latach pięćdziesiątych została ona przemieniona na Salę Maryjną. Od tego czasu służy różnym jasnogórskim wystawom związanym z życiem Kościoła w Polsce. Obecnie znajdują się tu, między innymi, pamiątki po Prezydencie II Rzeczypospolitej Ignacym Mościckim, po Prymasie Stefanie kardynale Wyszyńskim, świadectwa martyrologii Polski w XX wieku oraz kolekcja świec wotywnych z całego świata.
Wary Jasnogórskie - pozostałość dawnych umocnień klasztoru. Budowę wałów rozpoczęto z inicjatywy Zygmunta III Wazy w 1620 roku. Przebiegiem prac nad fortyfikacją interesował się król Władysław IV. Powstała czworokątna twierdza z charakterystycznymi bastionami na ostrożach, otoczona gotycką fosą i wałami ziemnymi. Twierdza wytrzymała trzy oblężenia - Szwedów w 1655 roku. Rosjan w 1771 r. i Austriaków w 1809.

Droga Krzyżowa - w parku klasztornym, który otacza z trzech stron mury Sanktuarium (dawne fosy fortecy), zbudowano w latach 1900 -1913 drogę krzyżową, wykonaną według projektu Stefana Szyllera. Na monumentalnych cokołach z potężnych głazów i polerowanego granitu znajdują się odlane w brązie figury stanowiące 14 stacji, autorstwa warszawskiego rzeźbiarza Piusa Welońskiego.
Stało się już tradycją jasnogórskich pielgrzymek, że każda niemalże grupa odprawia tu nabożeństwo drogi krzyżowej. Pątnicy często przechodzą od jednej stacji do drugiej na kolanach.

Bastiony - ostroża dawnych fortyfikacji czworokątnej twierdzy jasnogórskiej rozbudowane w pierwszej połowie XVIII wieku. Obecnie spełniają rolę miejsc widokowych na wałach jasnogórskich. Otrzymywały nazwy od nazwisk swych fundatorów:
Bastion południowo - zachodni - Lubomirskich ( nazywany św. Barbary):
Bastion północno - zachodni - Morsztynów (Bastion Św. Rocha);
Bastion północno - wschodni - Szaniawskiego (nazywany Św. Trójcy);
Bastion południowo - wschodni - Potockich (nazywany też Królewskim. Kordeckiego lub Św. Jakuba).

Bastion Świętego Rocha -jedyny zachowany do dziś fragment „Fortalitium Marianum". Twierdzę Jasnogórską, nazwaną w 1639 roku przez króla Władysława IV Wazę „Fortalitium Marianum" obsługiwała załoga wojskowa. Twierdza ta była jedną z wielu warowni Rzeczypospolitej, jednak przypisuje się jej wyjątkowe znaczenie. Stanowiła obronną rezydencję Matki Bożej Jasnogórskiej. Bastion Świętego Rocha został odkryty podczas prac remontowych i konserwatorskich bastionu północno-zachodniego w latach 90. XX w. Po modernizacji i przekształceniu służy jako miejsce ekspozycji militariów i pamiątek zrywów narodowych.
We wnętrzu bastionu udostępniono do zwiedzania mury i trasę prowadzącą przez kazamaty artyleryjskie, z których prowadzona była obrona fortyfikacji w okresie potopu szwedzkiego. Dla uczczenia obchodów Jubileuszu 350-lecia Obrony Jasnej Góry, została tu ustawiona makieta „Panorama oblężenia klasztoru jasnogórskiego" autorstwa Romana Gustawa Woźniaka, krakowskiego artysty.
Czynne w godz. 9.00-17.00, listopad - luty 9.00 -16.00.

MUZEA I GALERIE

Skarbiec - mieści się ponad zakrystią. Powstał w drugiej połowie XIX wieku. Jego wnętrze projektował architekt Adam Szyszko-Bohusz. Zwiedzającym udostępniono jako ekspozycję część skarbów i wotów o wysokiej wartości artystycznej, ofiarowanych Jasnej Górze przez królów, szlachtę, magnatów, biskupów, papieży i prosty lud, przez ludzi sławnych i ludzi nieznanych. Najstarsze pamiątki znajdujące się w Skarbcu, pochodzą z początku XV wieku. Największa część zbiorów sięga XVII stulecia. Wśród zgromadzonych eksponatów znajdują się szaty i naczynia liturgiczne, obrazy i blachy wotywne, a także przedmioty świeckie: biżuteria, ordery, medale i militaria. Należy wyróżnić: XV-wieczny ornat węgierski, monstrancję z 1542 roku, krzyż relikwiarzowy z 1510 roku, dary ślubne Habsburgów oraz dary królewskie Michała Korybuta Wiśniowieckiego, królowej Bony, Augusta III Sasa, Stefana Batorego, królowej Eleonory oraz Jana III Sobieskiego. Wota prezentowane w Skarbcu to także dary od: Mikołaja Radziwiłła, Tadeusza Kościuszki, 0. Augustyna Kordeckiego, Melchiora Wańkowicza, prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego oraz dary papieskie.
Czynny codzienniewgodz.9.00-17.00, listopad-luty 9.00-16.00.

Muzeum 600-lecia Jasnej Góry - znajdujące się w budynku dawnej drukarni klasztornej prezentuje ekspozycję podzieloną tematycznie na trzy części: historię zakonu, kult obrazu Matki Bożej Częstochowskiej oraz instrumenty muzyczne i rzemiosło artystyczne - w tym ryngrafy, portrety trumienne i epitafijne. Zgromadzono tu także dary ofiarowane przez więźniów obozów koncentracyjnych i ludzi internowanych w latach osiemdziesiątych. Są to wota o niezwykle głębokiej wymowie religijnej i patriotycznej.
Czynnewgodz.9.00-17.00. listopad - luty 9.00 -16.00.

Sala Rycerska - reprezentacyjna, wczesnobarokowa sala Jasnej Góry, przylegająca do górnej części Kaplicy Matki Bożej. Została wybudowana w 1647 roku; pełniła funkcje sali dysput, zebrań i zjazdów. W Sali Rycerskiej król Jan Kazimierz udzielał audiencji i przewodniczy! obradom senatorów. W 1936 roku odbył się w niej Pierwszy Synod Plenarny odrodzonej Polski. Zgromadzono tu XVII-wieczne obrazy, przedstawiające ważniejsze wydarzenia z dziejów klasztoru.
Czynna codziennie w godz. 5.00- 21.30.

Golgota Jasnogórska Jerzego Dudy-Gracza - na górnej kondygnacji wejściowej części kaplicy Matki Bożej, tzw. przybudówki, znalazło swoją lokalizację osiemnaście dużych obrazów Jerzego Dudy-Gracza, które wprowadzają nas w świat pełen niepokojów współczesności. Duda-Gracz zawsze przedstawiał świat realnych ludzi: nieco zdeformowanych, brzydkich, gorszych, śmiesznych lub żałosnych. Na tle tego dziwacznego tłumu postaci współczesnych i historycznych, codziennych i świątecznych, typowych i wyjątkowych artysta ustawia cierpiącego, jakże ludzkiego Chrystusa, pozbawionego powabu, upokorzonego i zwycięskiego zarazem: Jezusa, do którego każdy z nas może zbliżyć się ze swoim cierpieniem bez obawy odrzucenia. Jerzy Duda-Gracz nie traktuje bowiem Męki jako wydarzenia historycznego, przeszłego, zamkniętego, już nieaktualnego. Męka Jezusa Chrystusa rozgrywa się tu i teraz, w każdym z nas, a jej świadkami, jeśli nie współsprawcami, jesteśmy wszyscy.
Czynna codziennie w godz. 5.00-21.30.


Jasna Góra informacje
Program Dnia na Jasnej Górze
Jasna Góra otwarta jest w godzinach  5.00 - 21.30
5.30 Godzinki ku czci Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny
6.00 Odsłonięcie Cudownego Obrazu Matki Bożej

Msza święta w Kaplicy Matki Bożej
poniedziałek - piątek o godz. 6.00,7.00,7.30,8.00 (łacińska). 9.30,11.00,15.30,18.30
niedziela i święta: 6.00,7.00,8.00 (łacińska), 9.30,11.00,12.00,15.30,18.30,20.15
sobota: 6.00,6.30,7.00,7.30,8.00.9.00

Msza święta w Bazylice
poniedziałek - piątek: o godz. 5.30,6.00,6.30,7.00,7.30,8.00,9.00
niedziela i święta: 5.30,6.30,8.00,9.30,11.00,13.00,17.00,19.00
sobota: 6.00,6.30,7.00,7.30,8.00,9.00
6.00 - 21.00 - Adoracja Najświętszego Sakramentu w Kaplicy Adoracji
13.30 - Odsłonięcie Obrazu (w dni robocze)
14.00 - Odsłonięcie Obrazu (w soboty, niedziele i święta)
12.00 - Zasłonięcie Cudownego Obrazu Matki Bożej
(w soboty, niedziele i święta godz. 13.00)
16.00 - Różaniec. W niedziele i święta o godz. 16.15
21.00-Apel Jasnogórski
21.30-4.30 - Czuwanie modlitewne (jeśli jest zorganizowane)
godziny odsłonięcia i zasłonięcia Obrazu mogą ulec zmianie w zależności od natężenia ruchu pielgrzymkowego.

Historia:

Klasztor na Jasnej Górze został on ufundowany przez księcia Władysława Opolczyka dla sprowadzonego z Węgier zakonu Ojców Paulinów. Uroczysta fundacja odbyła się w 1382 roku. a dwa lata później książę Władysław ofiarował klasztorowi sprowadzony z Rusi, otoczony już wówczas kultem i czcią, Cudowny Wizerunek Matki Bożej z Dzieciątkiem. Sprowadzenie obrazu spowodowało, że w ciągu kilkunastu lat od chwili fundacji, Jasna Góra stalą się jednym z bardziej znanych miejsc pielgrzymkowych. W XX wieku jasnogórski Wizerunek Matki Bożej nazwano Obrazem Czarnej Madonny.
Według tradycji Obraz Matki Bożej został namalowany przez św. Łukasza Ewangelistę na blacie stołu, przy którym Święta Rodzina modliła się i spożywała posiłki.
Badania wykazały jednak, że Obraz był pierwotnie ikoną bizantyjską, pochodzącą z VI- VIII w., która przez Ruś przywędrowała na Jasną Górę. W 1655 roku Jasna Góra wytrzymała oblężenie wojsk szwedzkich opisane m.in. w „Potopie" Henryka Sienkiewicza. W1656 roku po zwycięstwie nad Szwedami, król Jan Kazimierz w uroczystym ślubowaniu w Katedrze Lwowskiej ogłosił Najświętszą Maryję Pannę Królową Polski.
Cudowny Obraz Matki Bożej został ukoronowany diademami papieskimi w 1717 r„
Ojciec Święty Jan Paweł II wyraził się o Sanktuarium Jasnogórskim jako „... o bijącym sercu Narodu".
Tradycja pielgrzymowania na Jasną Górę sięga początków istnienia Sanktuarium, czyli 1382 r. Przyjmuje się. że Jasna Góra zajmuje obecnie piątą pozycję w świecie wśród miejsc pielgrzymkowych (po Waranasi w Indiach, Mekce w Arabii Saudyjskiej, Lourdes we Francji i Rzymie we Włoszech). Sanktuarium Jasnogórskie odwiedza ok. 4,5 mln pielgrzymów rocznie.
Na Jasną Górę wiedzie około 50 szlaków pielgrzymkowych rozciągających się na terenie całej Polski, a ich długość waha się od kilku do kilkuset kilometrów. Największe natężenie ruchu pątniczego następuje podczas głównych uroczystości maryjnych:

3 maja           - Święto Matki Bożej Królowej Polski
16 lipca          - Święto Matki Bożej Szkaplerznej
15 sierpnia     - Święto Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
26 sierpnia     - Święto Matki Bożej Częstochowskiej -Jasnogórskiej
8 września     - Święto Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
12 września   - Święto Imienia Maryi Panny.

Szczyt ruchu pielgrzymkowego przypada na sierpień. W dniach 8 -15 i 22 - 30 sierpnia przybywa do Częstochowy 75% wszystkich pielgrzymek pieszych.
Szczególny był sierpień 1991 roku, kiedy to na Jasnej Górze odbył się VI Światowy Dzień Młodzieży z udziałem Ojca Świętego. Miasto gościło wtedy ok. 1, 5 miliona młodych ludzi.
Bogata tradycja pielgrzymek na Jasna Górę sięgająca sześciu stuleci i stały się swoistym fenomenem religijnym i społecznym w skali światowej. Skupiają przedstawicieli różnych stanów, zawodów, ruchów, środowisk ze wszystkich parafii w Polsce.

Kalendarium uroczystości jasnogórskich jest dostępne na stronie
www.jasnagora.pl

Spowiedź w godzinach: 6.00 - 20.00
Istnieje możliwość spowiedzi Św. w językach obcych po uprzednim zgłoszeniu w Jasnogórskim Centrum Informacji lub Zakrystii.

Szlak Orlich Gniazd - Jura Krakowsko-Częstochowska

Wyżyna Krakowsko-Częstochowska, zwana również Jurą, należy do najpiękniejszych zakątków Polski. Ciągnie się wąskim pasem 20 - 40 km między Częstochową i Wieluniem na północy a Krakowem na południu, niepowtarzalnym pięknie Wyżyny decyduje zróżnicowany krajobraz ze skalistymi wzgórzami, ostańcami, jaskiniami, malowniczymi wąwozami i bogatą roślinnością. Ten piękny krajobraz ma jeszcze jeden charakterystyczny element - ruiny średniowiecznych zamków warownych, stanowiących wówczas linię obronną państwa polskiego. Wzdłuż linii zamków wytyczono Szlak Orlich Gniazd (kolor czerwony), łączący zabytki architektury z najpiękniejszymi fragmentami krajobrazu i przyrody tego terenu.
Szlak ten, długości 164 km, rozpoczyna się w Częstochowie (Stary Rynek) a kończy w Krakowie. Początkowo wytyczono trasę pieszą, w latach późniejszych również trasy: rowerową i konną.

Czytaj więcej: Szlak Orlich Gniazd - Jura Krakowsko-Częstochowska

Częstochowa Zabytki

CZĘSTOCHOWA ZABYTKI

Aleja Najświętszej Maryi Panny - częstochowska Aleja stanowi jedno z ciekawszych rozwiązań urbanistycznych nie tylko w Polsce, ale i Europie. Ta półtora kilometrowa, szeroka droga, projektu Jana Bernharda, jest głównym szlakiem pielgrzymkowym, wiodącym od Starego Miasta (plac Daszyńskiego) do ul. Popiełuszki i Parków pod Jasnogórskich. Stojące przy niej budynki, to w większości urokliwe, neoklasycystyczne kamienice. Wiele z nich wzorowanych było na architekturze Berlina i Wiednia. W przeszłości pełniły funkcje noclegowe, oświatowe, kulturalne. Obecnie aleja stanowi centrum handlowo - usługowe dla prawie 250 tys. mieszkańców Częstochowy oraz kilku milionów pielgrzymów.

Ratusz Miejski - dwukondygnacyjny budynek wzniesiony w 1828 roku, pomiędzy połączonymi miastami Częstochową i Częstochówką. Ratusz otoczony był z trzech stron, z wyjątkiem frontowej - dużym ogrodem, ogrodzonym w 1841 roku parkanem z desek na podmurowaniu.

Na parterze znajdowały się biura, a piętro przeznaczone było na mieszkania m. in. prezydenta miasta. W prawym pawilonie (obecnie już nieistniejącym) mieściło się więzienie, w lewym odwach wojskowy i mieszkania oficerskie. Obecnie budynek reprezentacyjny miasta, siedziba Muzeum Częstochowskiego. Dla zwiedzających udostępniono Wieżę Ratuszową, stanowiącą doskonały punkt widokowy na miasto i okolice.

Stary Rynek - był centralnym punktem Starej Częstochowy. W średniowieczu łączyły się tu szlaki handlowe: krakowski, warszawski, trakt wieluński i Wielka Droga Lelowska. Na rynku stal w okresie XV - XIX w. ratusz, spalony w 1812 r. Zachowane są północna i wschodnia pierzeja rynku. Do ciekawych budynków należy m.in. dawna karczma z XVII w. odwiedzana przez Jana III Sobieskiego (ul. Mirowska 4) oraz XVII-wieczny dom pod numerem 18, gdzie zachowane są ciekawe piwnice. W przyległych do rynku uliczkach Starego Miasta ocalały nieliczne domy, znajdujące się niegdyś na terenie getta żydowskiego. Przy Starym Rynku zaczyna się czerwony „Szlak Orlich Gniazd", prowadzący z miasta ulicą Mirowską do rezerwatu Zielona Góra, Olsztyna i dalej - na Jurę Krakowsko-Częstochowską, a także Szlak Jury Wieluńskiej.

Zespół zabytkowych kamienic przy ulicy 7 Kamienic
Ulica 7 Kamienic otacza wzgórze jasnogórskie od strony południowej, przylegając do Parku Staszica. Jej nazwa pochodzi od zespołu siedmiu piętrowych domów, zbudowanych na początku XIX wieku. Charakterystyczna jest jednostronna zabudowa ulicy - teren po drugiej stronie przeznaczony był na kramy. Pierwotnie wszystkie kamienice miały podcienia, które w wyniku przebudowy zostały zamienione na sklepy lub mieszkania. Na uwagę zasługuje m.in. kamienica pod nr 21, która należała do rzeźbiarza Józefa Baltazara Proszowskiego. Na jej elewacji zewnętrznej znajdują się stiukowe zdobienia. W tym domu od października 1944 r. do stycznia 1945 r. mieścił się konspiracyjny lokal ostatniego dowódcy Armii Krajowej gen. Leopolda Okulickiego „Niedźwiadka". W kamienicy pod nr 17 urodziła się znana poetka Halina Poświatowska.

Rynek Wieluński - prostokątny plac na północ od Jasnej Góry, stanowiący niegdyś centrum podklasztornej wsi. Obecna zabudowa wokół Rynku pochodzi z końca XIX wieku. Stoi tu mały neogotycki kościół pw. Pana Jezusa Konającego konsekrowany w 1906 roku, rozbudowany w 1925 roku. Z Rynku wychodzi kilka uliczek. Znaczenie dla ruchu komunikacyjnego Częstochowy ma ul. św. Rocha prowadząca do Wielunia i Kluczborka oraz Aleja Jana Pawła II.
Rezydencja Arcybiskupa Metropolity Częstochowskiego - mieści się w dawnym domu mieszkalnym Iwana Łazariewa Grosmana. przy Alei Najświętszej Maryi Panny 54. Budynek późnoklasycystyczny, murowany, na wysokich piwnicach, piętrowy, dwutraktowy. Znajdowała się tu kolekcja dziel sztuki gromadzona w latach 1925 - 1951 przez biskupa Teodora Kubinę, którą w testamencie przeznaczył dla Muzeum Diecezjalnego. Warto zwrócić uwagę na ścianę frontową budynku. Na wysokości I piętra znajduje się tu płaskorzeźba z barwną glazurą, tzw. majolika, wykonana we Florencji na przełomie XV/XVI wieku. Przedstawia Matkę Bożą z Dzieciątkiem, a jej autorem jest prawdopodobnie wioski artysta Andrea delia Robbia. Majolikę przywiózł z Rzymu do Częstochowy biskup Teodor Kubina. Na ścianie kamienicy znajduje się również tablica upamiętniająca tu pobyt Papieża Jana Pawła II.

Kościół św. Zygmunta - XIV-wieczny trzynawowy, z wydłużonym prezbiterium, wyznacza wschodni kraniec Alei Najświętszej Maryi Panny (przy Placu Daszyńskiego). Kościół był wielokrotnie przebudowywany i powiększany. Prezbiterium jest najprawdopodobniej najstarszą częścią świątyni - zachowane są elementy wpływów gotyckich. Po przebudowie w XVIII wieku kościół otrzymał dzisiejszą, barokową formę i wystrój. Obok znajduje się dwukondygnacyjna plebania, dawny murowany klasztor z pierwszej połowy XVII wieku, przebudowany w 1729 roku. połączony z kościołem na wysokości I piętra. W świątyni można zobaczyć m.in.: obraz św. Stanisława i św. Barbary z XV wieku, obraz Matki Bożej Pocieszenia. ołtarzyk polowy, monstrancję i relikwiarz św. Krzyża z XVD wieku.

Archikatedra św. Rodziny - budowana etapami w latach 1901 -1927. jest jednym z największych kościołów nie tylko w Polsce, ale także w Europie. Murowana, zbudowana z użyciem cegły, a w detalu architektonicznym z kamienia i piaskowca, w stylu neogotyckim, trójnawowa, o wydłużonym prezbiterium i fasadzie zwieńczonej dwiema wieżami. Wnętrza Archikatedry wykończone są granitem skandynawskim pochodzącym spod rozebranego, dawniej usytuowanego pod Jasną Górą, pomnika rosyjskiego cara Aleksandra II. Okna i rozety, z wyjątkiem nawy głównej, zdobione są witrażami.
Tematami witraży są ważniejsze wydarzenia w dziejach narodu oraz Sakramenty Święte. W latach 30. XX wieku przed trzema ołtarzami wykonano balustrady komunijne z maswerkami i płaskorzeźbami. Początkowo świątynia była pod wezwaniem św. Józefa, ale po ukazaniu się encykliki papieża Leona XIII zmieniono wezwanie na św. Rodziny. Pod kaplicą Matki Bożej Częstochowskiej grzebane są zwłoki biskupów częstochowskich. W specjalnych kryptach złożono trumny: T. Kubiny, Z. Golińskiego, S. Bareły, S. Czajki.

Kościół św. Jakuba - w małym parku przy Placu Biegańskiego - pomiędzy ulicami Dąbrowskiego. Racławicką, Kilińskiego, naprzeciwko Ratusza otwiera swe podwoje jedna z najładniejszych świątyń Częstochowy - kościół św. Jakuba, który powstał na bazie wzniesionej w 1586 roku - kaplicy św. Jakuba. Już na pierwszy rzut oka różni się od kościołów, jakie można spotkać w Polsce - dzięki kopułom i lukom wydaje się podobny raczej do świątyń prawosławnych. Ma to swoje uzasadnienie - od lat 1870-1872, kiedy budowla powstawała, do 1918 roku służyła jako cerkiew pw. św. Cyryla i św. Metodego. Zaprojektowana była na wzór cerkwi św. Marii Magdaleny na warszawskiej Pradze. Do parafii św. Jakuba kościół wrócił w 1947 roku. Niewielkie wnętrze świątyni zaskakuje swoją prostotą. Kościół zdobią malowane na ścianach stacje Drogi Krzyżowej, utrzymane w konwencji malarstwa bizantyjskiego. Zrezygnowano z tradycyjnego ołtarza - w prezbiterium znajduje się malowidło przedstawiające Matkę Bożą z Dzieciątkiem oraz Jezusa w otoczeniu świętych.

Kościół św. Andrzeja i św. Barbary - zbudowany w I połowie XVII wieku dla potrzeb nowicjatu Klasztoru Jasnogórskiego. O lokalizacji zadecydowało prawdopodobnie źródełko, w którym według legendy obmyto sprofanowany w 1430 roku obraz Matki Bożej Częstochowskiej, skradziony na Jasnej Górze przez zbrojną bandę. Historia kościoła obfituje w dramatyczne wydarzenia: zniszczenie podczas potopu szwedzkiego, odbudowa i przebudowa w XVIII i XIX wieku, przeznaczenie na dom pokutny dla zakonników, zamiana na szpital, zajęcie przez wojska austriackie, rosyjskie czy przejęcie budynków przez Radę Opiekuńczą Zakładów Dobroczynności. Pod koniec XIX wieku stał się parafią. Sam budynek kościelny utrzymany jest w stylu barokowym ze śladami gotyku, pierwotnie jednonawowy, przy rozbudowie wzbogacony o boczne nawy w postaci kaplic. Wystrój kościoła barokowy. Zwieńczeniem wieży jest barokowy hełm. Za kościołem znajduje się kaplica św. Barbary z cudownym źródełkiem.

Kościół pw. Najświętszego Imienia Maryi, wzniesiony wraz z klasztorem dla ss. Mariawitek (zajmujących się oświatą ubogich oraz nawracaniem Żydów) w latach 1859-1862. Neogotycki, jednonawowy, bez wydzielonego prezbiterium, wnętrze pokrywa strop kasetonowy z rozetami, a ściany zdobią malowidła o motywach kwiatowych. Kościół początkowo klasztorny, później pełnił funkcję kościoła młodzieżowego, a po II wojnie światowej przemianowany został na rektoracki. Wewnątrz znajdują się obrazy znanych malarzy - między innymi w ołtarzu głównym obraz Niepokalanego Poczęcia NMP pędzla Rafała Hadziewicza oraz prace Januarego Suchodolskiego i Piotra LeBrin'a. Na drewnianym chórze znajdują się organy umieszczone tu w 1935 roku, pod chórem - kropielnice o cechach barokowych.

Kościół i cmentarz św. Rocha i św. Sebastiana - najstarszy z istniejących częstochowskich cmentarzy, położony pomiędzy ulicami św. Rocha i św. Sebastiana, w sąsiedztwie kościoła o tej samej nazwie. Powstał w latach 40. XVII wieku na potrzebę pochówku ofiar ówczesnych epidemii. W połowie XIX wieku wydzielono - część ewangelicką, a 30 lat później -część prawosławną. W czasie I wojny światowej przy cmentarzu katolickim utworzono kwatery wojskowe, na których chowano żołnierzy armii niemieckiej, w zależności od wyznania. Najstarszy, zachowany tu nagrobek pochodzi z 1849 roku. Na cmentarzu spoczywają powstańcy II Powstania Śląskiego, poetka Halina Poświatowska. Ignacy Kozielewski. w części ewangelickiej została pochowana rodzina Frankeów. Historia kościoła pw. św. Rocha i św. Sebastiana datuje się na połowę XVII wieku, kiedy to staraniem prowincjała paulińskiego została wzniesiona murowana kaplica. Czas potopu szwedzkiego unicestwił kaplicę, to w roku 1680 konsekrowano, wybudowaną z kamienia i cegły w miejsce zniszczonej kaplicy, świątynię. Pierwotnie kościół był jednonawowy w stylu barokowym, o sklepieniu kolebkowym. Po przebudowie zyskał trojdzielną fasadę z dwiema wieżami w barokowych hełmach.

Kościół pw. św. Józefa Rzemieślnika - w dzielnicy Raków, przy ul. Okrzei, na szczycie wzgórza, usytuowana jest duża świątynia, jakby wyrastająca z wapiennej skały, urzekająca swym neobarokowym pięknem. Została wzniesiona, zastępując starą kaplicę, w latach 1925 - 1933, kiedy proboszczem był ks. Stefan Niedźwiecki. Kościół zaprojektowany przez Stefana Szyllera i Wiesława Kononowicza ma charakter eklektyczny, z elementami gotyku, renesansu i baroku.
W 2002 r. Metropolita Częstochowski oficjalnie podniósł kościół św. Józefa do godności Sanktuarium; poświęcił nowe retabulum, w którym umieszczony został obraz św. Józefa; poświęcił także tryptyk Bożego Narodzenia oraz erygował stacje Drogi Krzyżowej na placu kościelnym. Klejnotem Sanktuarium jest niewątpliwie Kaplica Adoracji Najświętszego Sakramentu, zbudowana na planie ośmioboku, którą wspiera osiem stiukowych kolumn przykrytych kopułą. Na szczególną uwagę zasługuje obraz św. Józefa.
Ukazuje on postać Świętego Patrona, który trzyma na rękach małego Pana Jezusa, uśmiechającego się, z oczami wędrującymi za patrzącym. Obraz namalowany jest na złotym tle, na wzór dawnych ikon. Bizantyjska polichromia na głównej ścianie i kopuły nad retabulum św. Józefa przenoszą nas w mistyczną atmosferę modlitwy kościoła wschodniego.

Kościół ewangelicki pw. Wniebowstąpienia Pańskiego - neogotycki, wzniesiony w latach 1912-1913, u zbiegu ulic Śląskiej i Kopernika. Uszkodzony w 1945 roku, byt restaurowany w latach 1955-1961 i remontowany (1983-1990). Posiada jednolite, neogotyckie wyposażenie: ołtarz główny, ambonę i chrzcielnicę. W kościele zasługuje na uwagę żyrandol neobarokowy, pochodzący z XIX wieku.
Dawna siedziba duchowieństwa prawosławnego, popularnie zwana „Popówką", w Alei Najświętszej Maryi Panny 47. Dom zbudowany w 1875 r., późnoklasycystyczny, kilkakrotnie przebudowywany. W okresie międzywojennym pełnił funkcję pałacu biskupiego, od 1945 do lat siedemdziesiątych był siedzibą Powiatowego Sztabu Wojskowego, następnie przekazany został Muzeum. Obecnie, w odrestaurowanych wnętrzach znajduje się Muzeum Pielgrzymowania- oddział Muzeum Częstochowskiego.

Kamienica Kupiecka (Aleja Najświętszej Maryi Panny 24) - eklektyczna z elementami neogotyckimi, zbudowana w końcu XIX w. w kształcie litery L. Po gruntownej restauracji przeznaczona została na centrum usługowo-handlowe.

Kamienica mieszczańska (ul. Katedralna 8) - pieczołowicie odrestaurowana, piękna kamienica neogotycka z elementami neobarokowymi z pocz. XIX w. Obecnie jest siedzibą Galerii Malarstwa i Rzeźby Muzeum Częstochowskiego.

Dawna Karczma
Przy ulicy Mirowskiej 4, na Starym Rynku, zachował się zabytkowy dom pochodzący z XVII wieku. W zabudowie ulicy wyróżnia go charakterystyczny, łamany dach. Budynek ten pełnił funkcję karczmy. W niej, według podań, miał zatrzymać się Jan III Sobieski, a także Napoleon Bonaparte.

Dawny Zajazd
Tuż przy moście nad linią kolejową, pod numerem 16 Alei Najświętszej Maryi Panny, znajdują się budynki dawnego zajazdu, z bramą wjazdową i zachowanymi budynkami dawnej wozowni (ciągnącymi się wzdłuż Wałów Dwernickiego). Podobno mieli się tutaj zatrzymywać konfederaci barscy, a także Fryderyk Chopin.

Dom„Bata"
XIX-wieczna kamienica u zbiegu Alei Najświętszej Maryi Panny i Alei Wolności. Od początku XX wieku do lat 20. na parterze znajdowała się wytworna i modna kawiarnia - cukiernia Władysława Jackowskiego. W końcu lat 30. kawiarnię zlikwidowano, urządzono natomiast sklep firmy „Bata", czeskiego producenta obuwia (stąd lokalna nazwa). Na pierwszym piętrze w latach 1914-1916 działał kinoteatr „Corso", a w okresie 1916-1939 - kino „Odeon". Obecnie kamienica spełnia funkcję handlową. Elewację budynku wieńczy gzyms wsparty na konsolkach, pomiędzy którymi rozmieszczone są rozetki.

Dom Frankego - kamienica u zbiegu Alei Najświętszej Maryi Panny 14 i ulicy Wilsona. Wzorowana na architekturze wielkomiejskiej Berlina i Wiednia, wybudowana była w latach 1901-1903 dla Adolfa Frankę. dyrektora fabryki „Brass i synowie". Parter dostosowano do działalności usługowo - handlowej (była tu księgarnia, apteka, sklepy z futrami i towarami kolonialnymi). W oficynie urządzono restaurację oraz hotel „Victoria". W okresie międzywojennym był to niezwykle modny lokal.

Pałacyk Hantkego
Wzniesiony w latach 1900-1903 w dzielnicy Raków przez Bernarda Hantkego, właściciela huty. Budynek odznacza się dużą liczbą detali architektonicznych. Zniekształcony przez rozbudowę (zwłaszcza z lat 1973-1978) i dostawienie od frontu budynku pływalni. W otoczeniu obiektu znajduje się park krajobrazowy (2 ha), założony na początku XX wieku, z okazami rzadkich drzew i krzewów. Obecnie siedziba Młodzieżowego Domu Kultury.

Cmentarz Żydowski - Kirkut - powstał przy ulicy Złotej (dzielnica Zawodzie) w 1780 r. Obecnie znajduje się na terenie Huty „Częstochowa". Cmentarz należy do największych w kraju. Liczbę grobów określa się na ponad 4000. Do ciekawych należy grób przywódcy chasydów - cadyka Izaaka Mayera Justmana z 1919 r. Kirkut podzielony jest na dwie części: żeńską i męską. Od lat 70. zaprzestano na nim pochówków.